Lác mắt

Lác là một hội chứng gồm có hai đặc điểm là sự lệch nhiều, hoặc sự lệch ít của một nhãn cầu, xoay được ở tất cả các hướng kèm sự rối loạn thị giác hai mắt.

Các bước thăm khám, chẩn đoán bệnh lác cơ năng.
Đây là một quá trình phức tạp gồm nhiều thao tác kỹ thuật và dùng nhiều máy móc phương tiện hiện đại, nhất là đối với trẻ em thường phải thăm khám nhiều lần trước khi đặt chỉ định điều trị.

Chẩn đoán hình thái lác, độ lác:

Chẩn đoán hình thái lác
– Bằng nghiệm pháp Cover – Uncover test: Che chậm từng mắt, che nhanh luân phiên hai mắt bác sỹ có thể phát hiện được lác ẩn, vi lác, lác luân phiên và lác chéo.
Mục đích của thử nghiệm che mắt: Nhằm phát hiện động tác trả của nhãn cầu xuất hiện ở cả mắt che và mắt không che để có thể đi đến kết luận lác một mắt hay lác luân phiên. Căn cứ vào hướng động tác trả mà ta xác định hình thái lác:
+ Hướng động tác trả nếu từ trong ra là lác trong, nếu từ ngoài vào là lác ngoài, trên xuống, dưới lên là lác đứng, nếu trả chéo là lác chéo (kết hợp ngang và đứng).
+ Tốc độ động tác trả nhanh, chậm trả lời ta tình trạng thị lực của mắt lác. Nếu không xuất hiện các động tác trả ở mắt lác là mắt ấy nhược thị rất nặng hoặc mù.
+ Biên độ động tác trả có thể nói lên độ lác cao hay thấp. Nếu trả ít, nhẹ là độ lác thấp, trả mạnh và nhiều là độ lác cao.
Chẩn đoán độ lác
– Nghiệm pháp Hirschberg.
Chiếu ánh sáng đèn soi đáy mắt hay đèn pin vào sống mũi bệnh nhân thì có thể thấy ánh phản quang trên giác mạc. Ở mắt lành thấy ánh phản quang ở trung tâm giác mạc còn bên mắt lác ánh phản quang nằm ở cách trung tâm giác mạc về phía thái dương hoặc phía mũi. Cứ cách xa trung tâm giác mạc 1mm tương đương 8⁰ lác, người ta tính ở bờ đồng tử là lác 15⁰, ở rìa của giác mạc là 45⁰. Quy định lác trong ghi là (+), lác ngoài ghi  là (-) ở trước độ lác.
Ngoài ra độ lác có thể còn được đo bằng các phương tiện như: Thị trường kế Landolt, bằng thước đo độ lác Strabometer, máy synoptophore, bằng lăng kính.
Khám vận động nhãn cầu:
Cho bệnh nhân liếc nhìn tối đa 4 hướng chính, 4 hướng phụ để đánh giá sức hoạt động các cơ vận nhãn.
Đánh giá thị lực phát hiện nhược thị ở mắt lác:
– Đo thị lực không kính và thị lực có kính cho từng mắt một
– Phát hiện nhược thị ở mắt lác: Nhược thị trong bệnh lác cơ năng là nhược thị không phải do tổn thương thực thể gây ra (vì vậy phải khám kỹ giác mạc, thể thủy tinh, dịch kính, võng mạc…).
– Chẩn đoán là nhược thị khi thị lực ở bên mắt lác thấp hơn ở bên mắt lành từ 3/10 trở lên. Nhược thị được chia ra làm 3 mức:
+ Nhược thị nhẹ, thị lực từ 5/10 – 7/10.
+ Nhược thị trung bình, thị lực từ 2/10 – 4/10.
+ Nhược thị nặng, thị lực ≤ 1/10.

Các hình thái lâm sàng của lác cơ năng

Lác trong 
Lác đứng

Điều trị

Việc điều trị lác cần phải được tiến hành sớm, trước tuổi đi học thì mới có thể hy vọng phục hồi cả được thị giác 2 mắt kèm thẩm mỹ. Nếu để quá muộn thì chỉ trông chờ đạt được yêu cầu thẩm mỹ.
Quá trình điều trị lác gồm 3 giai đoạn chính: Đầu tiên điều chỉnh bằng kính, sau đó điều trị nhược thị và cuối cùng phẫu thuật để phục hồi sự cân bằng 2 mắt.